Müteselsil Sorumluluk (Özellikle TBK md.61 ve md.162 vd. Hükümleri Bağlamında) Dr. Nurcihan Dalcı Özdoğan  - Kitap

Müteselsil Sorumluluk

(Özellikle TBK md.61 ve md.162 vd. Hükümleri Bağlamında)

1. Baskı, 
Mayıs 2015
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
17x25
Sayfa:
248
Barkod:
9789750232978
Kapak Türü:
Ciltli
Baskısı tükenmiştir.
Kitabın Açıklaması
Hukuki yaşamda her yerde karşımıza çıkabilecek nitelikte olan müteselsil sorumluluk, birlikte borçluluk türlerinden birini teşkil etmektedir. TBK md.162 vd. hükümlerinde düzenleme alanı bulan müteselsil borçluluğun, sorumluluk hukuku özellikle de haksız fiil hukukundaki görünümü olan TBK md.61 vd. kapsamındaki müteselsil sorumluluk, hukuki yaşamda sıklıkla karşımıza çıkmaktadır.
Uygulamada da artan bir biçimde, müteselsil sorumluluğun söz konusu olduğu durumlarla karşılaşılmaktadır. Bu kapsamda müteselsil sorumluluk büyük bir önemi haiz olmasına rağmen, öğretide müteselsil sorumluluğa özgü ortaya çıkan hukuki sorunların detaylı bir biçimde irdelendiği bir çalışmanın eksikliği görülmektedir.
Özellikle BK değişikliğinden sonra birçok tartışmalı konu açıklığa kavuşturulmayı beklemektedir. Bu doğrultuda eBK'nın yürürlükte bulunduğu dönemde öğreti ve yargı kararlarınca benimsenen eksik-tam teselsül ayrımı, sağlam bir temele kavuşturulmadığı için TBK ile isabetli bir biçimde kaldırılmıştır. Bununla birlikte söz konusu ayrımın ortadan kaldırılmasından sonra yeni durumda rücu ilişkisi, bireysel indirim sebeplerinin dış ilişkide ileri sürülüp sürülemeyeceği, dış ilişkide ve denkleştirme ilişkisinde (iç ilişki) zamanaşımı problemleri, irdelenmesi gereken hukuki sorunların başında gelmektedir.
Söz konusu çalışmada TBK ile bu alanda yapılan değişiklikler sonucu ilgili hükümler detaylı bir incelemeye tabi tutulmuş, bununla birlikte öğretideki tartışmalı konuların çözümüne katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Müteselsil Sorumluluğa İlişkin Genel Bilgiler
.
Müteselsil Borçluluk ve Müteselsil Sorumluluk Kavramı
.
Müteselsil Borç İlişkisinin Kaynakları
.
Müteselsil Borç İlişkisinin Türleri
.
Müteselsil Sorumlular Arasındaki Denkleştirme İlişkisi
.
Denkleştirme Kapsamında Rücu (Regress–Rückgriff) ve Halefiyet (Subrogation)
.
Denkleştirme ve Eksik–Tam Teselsül Ayrımı
.
Bireysel İndirim Sebepleri ve Zamanaşımı
.
Bireysel İndirim Sebepleri İle Müteselsil Sorumluluğun Sınırlandırılması
.
Zamanaşımı
Kitabın İçindekileri
Sunuş 
Önsöz 
Özet 
Kısaltmalar 
Giriş 
BİRİNCİ BÖLÜMMÜTESELSİL SORUMLULUĞA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
§ 1 MÜTESELSİL BORÇLULUK VE MÜTESELSİL SORUMLULUK KAVRAMI 
I. Terminoloji ve Yasal Düzenleme 
II. Müteselsil Sorumluluğun Tarihsel Gelişimi, Mahiyeti ve Yasalaşma Süreci 
A. Roma Hukukunda Müteselsil Sorumluluk 
B. Bugünkü Müteselsil Sorumluluk Bakımından Roma Hukukunun Önemi 
C. Müteselsil Borçluluğun Niteliğine İlişkin Görüşler 
D. Kanunlaştırma Aşamasında Müteselsil Sorumluluğun Kabul Edilmesi 
1. İsviçre Borçlar Kanunu'nda Müteselsil Sorumluluğun Kabulü 
2. Alman Medeni Kanunu'nda Müteselsil Sorumluluğun Kabulü 
E. İsviçre Sorumluluk Hukukunda Değişiklik ve Sorumluluk Hukukunun Birleştirilmesine İlişkin Ön Tasarıda ve TBK'da Müteselsil Sorumluluğun Düzenlenişi 
F. İsviçre Borçlar Kanunun Genel Hükümlerinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin 2020 Tasarısında Müteselsil Borcun Düzenlenişi (İsviçre 2020 Tasarısı) 
III. Müteselsil Borçluluğun Karakteristik Unsurları 
A. Birden Fazla Borçlu 
B. Her Bir Müteselsil Borçlunun Borcun Tamamından Sorumlu Olması 
C. Ödemenin Tekliği 
1. Tam Ödemeye Kadar Sorumluluk 
2. Borçtan Kurtulma Etkisi 
D. Alacaklının Dilediği Borçluya Başvurabilmesi (Alacaklının Seçim Hakkı) 
IV. Müteselsil Borç İlişkisinin Benzeri İlişkilerden Ayrılması 
A. Kısmi Borçluluk 
B. Bölünemeyen Edimden Doğan Borçluluk 
C. Elbirliği ile Borçluluk 
§ 2 MÜTESELSİL BORÇ İLİŞKİSİNİN KAYNAKLARI 
I. Kanundan Kaynaklanan Müteselsil Sorumluluk 
A. Ortaya Çıkışı 
1. Ortaya Çıkışta İradenin Etkisi 
2. Emredici Müteselsil Borç İlişkisi 
3. İradi Müteselsil Borç İlişkisi 
B. Kanuni Müteselsil Sorumluluğun Amacı 
II. Hukuki İşlemden Kaynaklanan Müteselsil Borç İlişkisi 
A. Hukuki İşlem İle Müteselsil Borç İlişkisinin Kurulması 
1. Müteselsil Borç Beyanı 
1.1. Müteselsil Borç İlişkisini Kuran Hukuki İşlemin Tarafları 
1.2. Dış ve İç Müteselsil Borç Beyanı 
1.3. Şekil 
2. Sözleşmenin Geçersizlik Halleri 
3. Müteselsil Sorumluluğun Özel Ortaya Çıkış Biçimleri 
3.1. Borca Katılma Yoluyla 
3.2. Tam Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme Yoluyla 
B. Hukuki İşleme Dayalı Müteselsil Borç İlişkisinin Amacı 
§ 3 MÜTESELSİL BORÇ İLİŞKİSİNİN TÜRLERİ 
I. Tipik ve Atipik Müteselsil Borç İlişkisi 
A. Tipik Müteselsil Borç İlişkisi 
B. Atipik/Tali (Subsidiär) Müteselsil Borç İlişkisi 
II. Başlangıçtaki ve Sonraki Müteselsil Borç İlişkisi 
A. Başlangıçtaki Müteselsil Borç İlişkisi 
B. Sonraki Müteselsil Borç İlişkisi 
III. Tam ve Eksik Teselsül 
A. TBK/İBK'da Buna İlişkin Bir Ayrımın Yer Almaması 
B. Eksik -Tam Teselsül Ayrımının Eleştirisi 
1. Eski BK md.141'in Lafzı 
2. Eski BK md.50 ve 51'in Sistematiği 
İKİNCİ BÖLÜMMÜTESELSİL SORUMLULAR ARASINDAKİ DENKLEŞTİRME İLİŞKİSİ
§ 4 KONUNUN KAVRAMSAL AÇIDAN ELE ALINMASI 
I. Genel Olarak 
II. Problemin Ortaya Konması 
§5 DENKLEŞTİRME KAPSAMINDA RÜCU (Regress/Rückgriff) VE HALEFİYET (Subrogation) 
I. Rücu 
A. Genel Olarak 
B. Rücunun Yasal Temeli 
C. Rücunun Şartları 
1. Alacaklıya İfada/Ödemede Bulunulmuş Olması 
2. Alacaklıya Karşı Yapılan Ödemenin, Ödemede Bulunan Borçlu İçin İç İlişkide Sorumlu Olduğu Paydan Fazla Olması 
3. Ortak Def'ilerin İleri Sürülmesinin İhmal Edilmemiş Olması 
II. Halefiyet 
A. Genel Olarak 
B. Halefiyet Alacağının Kapsamı 
C. Halefiyet Alacağının Şartları 
1. TBK md.167'e göre Rücu Hakkına Sahip Olma 
2. Dış İlişkide Alacaklının Subjektif Etkili İbra Yapmamış Olması 
D. Halefiyetin Hukuki Etkileri 
III. Rücu ve Halefiyet Arasındaki İlişki 
IV. Denkleştirme Alacağının Doğuşu ve Hesaplanması 
A. Sorumluluk Oranları 
1. Kararlaştırılmış Sorumluluk Oranları 
2. Kanuna Göre Sorumluluk Oranları 
2.1. TBK md.167'de Öngörülmüş Olan Oran 
2.2. Diğer Kanuni Düzenlemeler 
2.3. TBK md.62 Kapsamında Denkleştirme 
2.3.1. Eski BK'da Yer Alan Düzenleme 
2.3.2. TBK'da yer alan Düzenleme 
2.3.2.1. Genel Olarak 
2.3.2.2. Alman ve İsviçre Hukuku İle Karşılaştırma 
2.3.2.2.1. Alman Hukuku 
2.3.2.2.2. İsviçre Hukuku 
2.3.2.3. TBK md.62 Kapsamında Hakimin Takdir Hakkını Kullanması Meselesi 
2.3.2.3.1. Birden Çok Kusur Sorumlusunun Varlığında Rücu 
2.3.2.3.2. Birden Çok Kusursuz Sorumlunun Varlığında Rücu 
2.3.2.3.3. Kusur ve Kusursuz Sorumlunun Varlığında Rücu 
2.3.2.3.4. Sigortacının Varlığında Rücu 
B. Hesaplama 
1. Denkleştirme Alacağının Borçlusu ve Alacaklısı 
2. Halefiyet Alacağının Hesaplanması 
3. Rücu Alacağının Hesaplanması 
4. Denkleştirme İlişkisinde Kısmi veya Müteselsil Borç 
C. Doğuş Anı 
1. Halefiyetten Kaynaklanan Alacağın Geçiş Anı 
2. Rücu Alacağının Doğuş Anı 
§ 6 DENKLEŞTİRME VE EKSİK-TAM TESELSÜL AYRIMI 
I. Rücu ve Eksik-Tam Teselsül Ayrımı 
II. Halefiyet ve Eksik-Tam Teselsül Ayrımı 
ÜÇÜNCÜ BÖLÜMBİREYSEL İNDİRİM SEBEPLERİ VE ZAMANAŞIMI
§ 7 BİREYSEL İNDİRİM SEBEPLERİ İLE MÜTESELSİL SORUMLULUĞUN SINIRLANDIRILMASI 
I. Bireysel İndirim Sebeplerinin Dış İlişkide İleri Sürülebilip/Sürülemeyeceği ile İlgili Tartışma 
A. Sorumluluğun İsnadı ve Kapsamı Probleminin Çözümü Olarak Bireysel İndirim Sebeplerinin Uygunluğu 
B. Öğretide Bireysel İndirim Sebeplerine İlişkin Kabul Edici Tutumlar 
C. Öğreti ve İçtihatlarda Yer Alan Reddedici Tutumlar 
1. Öğretide Bireysel İndirim Sebeplerini Reddeden Görüşün Gerekçeleri 
1.1. Müteselsil Sorumluluğun Koruma Fonksiyonu 
1.2. Zarara Yol Açan Fiile Yapılan Katkının Dikkate Alınmaması 
1.2.1. Zarara Yol Açan Fiilin Ortak Kusurla İşlenmesi Halinde Her Bir Zarar Verenin Katkısının Dikkate Alınmaması 
1.2.2. Zarara Yol Açan Fiilin Farklı Sebeplerle Dayanan Fillerle İşlenmesi Halinde Her Bir Zarar Verenin Katkısının Dikkate Alınmaması 
1.3. Dış İlişki ve İç İlişkinin Birbirine Karışması ve Bu Bağlamda Rücunun Geçersizliği 
1.4. Hukuki Yargılama 
2. Federal Mahkemenin Bireysel İndirim Sebeplerine İlişkin Tutumu 
2.1. Tam Teselsül Durumlarında Federal Mahkemenin Tutumu 
2.2. Eksik Teselsül Durumlarında Federal Mahkemenin Tutumu 
C. İsviçre Anonim Şirketler Hukukunda Müteselsil Sorumluluk Kapsamında Bireysel İndirim Sebeplerinin Ele Alınması 
1. Anonim Şirketler Hukuku Revizyonundan Önceki Durum 
1.1. Sorumluluğun Denetim Kurulunun Üzerine Kaydırılması 
1.2. Denetim Kurulunun Sorumluluğu ve Sebebe Bağlılık 
2. 1991 Tarihli Anonim Şirketler Hukuku Revizyonu 
2.1. Maddi Olarak Farklılaştırılmış Teselsül 
2.2. Farklılaştırılmış Teselsülün Uygulanmasına İlişkin Öneri 
2.3. Farklılaştırılmış Teselsülün Usul Hukuku Bakımından Ele Alınması 
2.3.1. Ortak Dava 
2.3.2. Toplam Zarar 
2.4. Farklılaştırılmış Teselsülde Rücu 
3. Uygulamada Farklılaştırılmış Teselsül 
3.1. Denetim Kurulunun Sorumluluğunda Bir İyileştirmenin Olmaması 
3.2. Farklılaştırılmış Teselsülün Kabul Edilmemesinin Sebepleri 
4. Anonim Şirketler Hukukunda Müteselsil Sorumluluğa İlişkin Gelişmelerin Değerlendirilmesi 
4.1. Anonim Şirketler Hukukunda Müteselsil Sorumluluğun Gelişimi 
4.2. Farklılaştırılmış Teselsül Doğru Bir Çözüm müdür? 
4.3. Farklılaştırılmış Teselsülün Sorumluluk Hukukuna Aktarılıp Aktarılamayacağı Meselesi 
D. İsviçre Ön Tasarısı Kapsamında Haksız Fiil Hukukunda Bireysel İndirim Sebepleri 
E. Sonuç 
II. Sınırlandırılmış Müteselsil Sorumluluk Modeli 
A. İki Aşamada Sorumluluğun Sınırlandırılması 
1. Sorumluluğun Doğması Aşamasında Sınırlandırma 
2. Tazminatın Belirlenmesi Aşamasında Sınırlandırma 
2.1. Bireysel İndirim Sebeplerinin Uygulanmasında Müteselsil Sorumluluk Kavramı 
2.1.1. Kanun ya da Müteselsil Sorumluluk Sistemi ile Bireysel İndirim Sebeplerinin Dışlanmaması 
2.1.2. Bireysel İndirim Sebepleri ile Birlikte Müteselsil Sorumluluk Kavramı 
2.2. Tam Sorumluluğun İstisnası Olarak Bireysel İndirim Sebepleri 
2.3. Tazminattan İndirim Sebepleri 
2.3.1. Zarar Göreni İlgilendiren Durumlar 
2.3.2. Zarar Verenleri İlgilendiren Durumlar 
2.3.2.1. Kusur 
2.3.2.2. Tazminatın Ödenmesinin Zarar Vereni Zor Duruma Düşürmesi 
2.3.2.3. Hatıra Dayanan Eylemler 
2.3.3. Zarar Verenler ve Zarar Görenden Bağımsız Durumlar 
2.3.3.1. Tesadüfi Durumlar 
2.3.3.2. Üçüncü Kişinin Kusuru 
2.3.3.3. Uzak (Zayıf) İlliyet Bağı 
2.3.3.4. Mesleki Riziko 
2.3.4. Bireysel İndirim Sebeplerinin Kabul Edildiği Müteselsil Sorumlulukta Rücu İlişkisi 
2.3.4.1. Mevcut İlkelerin Değişmemesi 
2.3.4.2. Müteselsil Borç Yapısının Bozulması Sorunu 
B. Ortak Kusurla ve Farklı Sebeplerle Zarar Verme Hareketleri Arasındaki Ayrımın Önemini Kaybetmesi 
III. Bireysel İndirim Sebeplerinin Kusursuz Sorumluluk ve Sözleşmesel Sorumluluk Bağlamında Ele Alınması 
A. Kusursuz Sorumluluk Bağlamında Ele Alınması 
B. Sözleşmesel Sorumluluk Bağlamında Ele Alınması 
IV. Sonuç 
§ 8 ZAMANAŞIMI 
I. Dış İlişkide Zamanaşımı 
A. Birbirinden Bağımsız Birden Çok Alacağın Ayrı Zamanaşımına Tabi Olması 
B. Zamanaşımının Kesilmesi (TBK md.155 Hükmünün Eleştirisi) 
1. Zamanaşımının Kesilmesinin Sınırlanması 
1.1. Genel Olarak Zamanaşımını Kesen İşlemler 
1.1.1. Zamanaşımını Kesen İşlemlerden Borçlunun İkrarı 
1.1.2. Alacaklı Tarafından Alacak Hakkının Takip Edilmesi 
1.2. Borç İkrarına Genel Nitelikte Bir Etkinin Tanınmaması 
1.2.1. Lafzi Yorum 
1.2.2. Sistematik Yorum 
1.2.3. Teleolojik (Amaçsal) Yorum 
1.3. Sadece, Alacaklının Hakkını Takip Ettiği Durumlarda (TBK md.154, b.2) TBK md.155/I'in Uygulama Alanı Bulacağının Kabulü 
2. TBK md.155/I'in Kaldırılması Gerekliliği 
C. Zamanaşımından Feragat 
D. Zamanaşımı Def’inin İleri Sürülmesi 
II. Denkleştirme İlişkisinde Zamanaşımı 
A. Rücu Alacağına İlişkin Zamanaşımı 
1. Rücu Alacağının Tabi Olduğu Zamanaşımına İlişkin Olarak Eski BK Döneminde ve İsviçre Öğretisinde Yer Alan Görüşler 
1.1. Zarar Görenin Rücu Yükümlüsüne Karşı Olan Alacağının Tabi Olduğu Zamanaşımı Süresinin Belirleyici Olması 
1.2. İBK md.127'de (eBK md.125) Yer Alan Genel Zamanaşımı Süresinin Belirleyici Olması 
1.3. İBK md.67'da (eBK md.66) Yer Alan Sebepsiz Zenginleşmeye İlişkin Zamanaşımı Süresinin Kıyasen Uygulanması 
1.4. İsviçre Ön Tasarısı ve 2020 Tasarısında Rücu Alacağına İlişkin Zamanaşımı 
2. İsviçre Federal Mahkemesi ve Yargıtay'ın Rücu Alacağının Tabi Olacağı Zamanaşımına İlişkin İçtihatları 
3. TBK md.73'de Öngörülen Rücu Alacağına İlişkin Zamanaşımı 
3.1. Zamanaşımının Başlangıcı 
3.2. Zamanaşımının Durması ve Kesilmesi 
3.3. Zamanaşımından Feragat 
B. Halefiyet Alacağına İlişkin Zamanaşımı 
C. Denkleştirme İlişkisinde Zamanaşımı Def'inin İleri Sürülmesi 
1. Halefiyet ve Zamanaşımı Def'i 
2. Rücu ve Zamanaşımı Def'i 
III. Zamanaşımı Bakımından Dış İlişki ve İç İlişkinin Birbirine Etkisi 
A. Alacaklıya İfa Anında Rücu Alacaklısının Borcunun Zamanaşımına Uğramaması, Rücu Yükümlüsünün Borcunun Zamanaşımına Uğraması 
B. Alacaklıya İfa Anında Rücu Alacaklısının Borcunun Zamanaşımına Uğraması, Rücu Yükümlüsünün Borcunun Zamanaşımına Uğramaması 
SONUÇ 
Kaynakça 
Kavram Dizini