Gözden Geçirilmiş Üçüncü Baskıya Önsöz
5
ANA KAVRAMLAR VE KURAMSAL ÇERÇEVE
1. YÖNETİM, KAMU YÖNETİMİ VE YERİNDEN YÖNETİM
17
1.1. Yönetim Kavramı ve Kamu Yönetimi
17
1.2. Kamu Yönetiminin Geleneksel (Anayasal) İlkeleri
19
1.2.1. Merkezden Yönetim ve Yetki Genişliği İlkesi
19
1.2.2. Yerinden Yönetim İlkesi
21
1.2.3. Kamu Tüzel Kişiliği İlkesi
22
1.2.4. İdarenin Bütünlüğü ve Yasallık İlkesi
23
1.2.5. Denetim İlkesi ve İdari Vesayet Denetimi
24
1.3. Kamu Yönetiminde Öngörülen Yeni (Yasal) İlkeler
25
1.4. Kamu Yönetimi ve Merkezden Yönetim –Yerinden Yönetim Ayırımı
27
1.5. Bölge Yerel Yönetimi ve Bölgesel Kalkınma–Planlama İlişkisi
29
1.6. Yerel ve Bölgesel Kamu Hizmetleri
31
2. YERİNDEN YÖNETİMLERİN UYGULANMA BİÇİMLERİ, ÖZELLİKLERİ VE TARİHİ GELİŞİMİ
33
2.1. Yerinden Yönetimlerin Uygulanma Biçimleri (Türleri) ve Özellikleri
33
2.2. Yerel Yönetimlerin Tarihsel Gelişim Süreci
36
2.2.1. Kent Devletinden Ulus Devlete Yerel Yönetimler
37
2.2.2. Merkezi (Ulus) Devletler Dönemi ve Yerel Yönetimler
39
3. YERELLİK (SUBSIDIARITY), YEREL ÖZERKLİK, YEREL SİYASET VE YEREL YÖNETİM–DEMOKRASİ İLİŞKİSİ
42
3.1. Yerel Yönetim, Yerel Demokrasi ve Sivil Toplum
42
3.2. Yerelde Demokrasi ya da Demokratik Yerel Yönetim
45
3.3. Yerellik (Subsidiarity) İlkesi, Yerel Özerklik ve Yerel Yönetimler
46
3.3.1. Yerellik (Subsidiarity–Subsidiarite) İlkesi ve Ana İşlevleri
47
3.3.2. Yerel Özerklik Kavramı ve Yerel Yönetimler
48
4. AVRUPA YEREL YÖNETİMLER ÖZERLİK ŞARTI VE DİĞER ULUSLARARASI BELGELERDE YEREL YÖNETİMLER
54
4.1. Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı
54
4.2. Yerel Haklar ve Avrupa Kentsel Şartı
58
4.3. Yerel Yönetimlerle İlgili Diğer Uluslararası Belgeler
62
5. YEREL YÖNETİMLERE YÖNELİK YAKLAŞIM VE DEĞERLENDİRMELER
64
5.1. Yerel Yönetimler ve Geleneksel Yaklaşım
65
5.2. Yerel Yönetimler ve Marksist Yaklaşım
66
5.3. Yerel Yönetimler ve Liberal–Neoliberal Yaklaşım
68
5.4. Yerel Yönetimlerin Farklı Açılardan Değerlendirilmesi
71
6. YEREL YÖNETİM UYGULAMALARI VE BAZI ÜLKE ÖRNEKLERİ
76
6.1. Uygulanan Başlıca Yerel Yönetim Sistemleri
76
6.2. Seçilmiş Ülke Örneklerinde Yerel Yönetimler
79
6.2.1. Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD’de) Yerel Yönetimler
79
6.2.1.1. ABD Yerel Yönetimlerinin Hukuksal Altyapısı ve Gelişimi
79
6.2.1.2. ABD Yerel Yönetimlerinin Örgütsel Yapısı ve İşlevleri
80
6.2.1.3. ABD Yerel Yönetimlerinin Mali Yapısı ve Görev Alanları
87
6.2.2. İngiltere’de Yerel Yönetimler
89
6.2.2.1. İngiltere’de Yerel Yönetimlerin Hukuksal Altyapısı ve Gelişimi
89
6.2.2.2. İngiltere Yerel Yönetimlerinin Örgütsel Yapısı ve İşlevleri
90
6.2.2.3. İngiltere’de Yerel Yönetimlerin Mali Yapısı ve Gelirleri
93
6.2.3. Fransa’da Yerel Yönetimler
94
6.2.3.1. Fransa’da Yerel Yönetimlerin Hukuksal Altyapısı ve Gelişimi
94
6.2.3.2. Fransa’da Yerel Yönetimlerin Örgütsel Yapısı ve İşlevleri
95
6.2.3.3. Fransa’da Yerel Yönetimlerin Mali Yapısı ve Gelirleri
97
6.2.4. Almanya’da Yerel Yönetimler
97
6.2.4.1. Almanya’da Yerel Yönetimlerin Hukuksal Yapısı ve Gelişimi
98
6.2.4.2. Almanya’da Yerel Yönetimlerin Örgütsel Yapısı ve İşlevleri
99
6.2.4.2. Almanya’da Yerel Yönetimlerin Mali Yapısı ve Denetimi
103
6.2.5. Finlandiya’da Yerel Yönetimler
104
6.2.5.1. Finlandiya Yerel Yönetimlerinin Hukuksal Yapısı ve Gelişimi
104
6.2.5.2. Finlandiya’da Yerel Yönetimlerin Örgütsel Yapısı ve İşlevleri
104
6.2.5.3. Finlandiya’da Yerel Yönetimlerin Görev ve Yetkileri
105
6.2.5.4. Finlandiya’da Yerel Yönetimlerin Mali Yapısı ve Gelirleri
106
6.2.5.5. Finlandiya’da Yerel Yönetimlerin Personel Yapısı ve Denetimi
107
6.2.6. Brezilya’da Yerel Yönetimler
107
6.2.6.1. Brezilya Yerel Yönetimlerinin Örgütsel Yapısı ve İşlevleri
108
6.2.6.2. Brezilya Yerel Yönetimlerinin Mali Yapısı ve Denetimi
109
6.2.7. Bulgaristan’da Yerel Yönetimler
110
6.2.7.1. Bulgaristan Yerel Yönetimlerinin Hukuksal Altyapısı ve Gelişimi
110
6.2.7.2. Bulgaristan Yerel Yönetimlerinin Örgütsel Yapısı ve İşlevleri
111
6.2.7.3. Bulgaristan Yerel Yönetimlerinin Mali Kaynakları ve Denetimi
113
6.2.8. Japonya’da Yerel Yönetimler
114
6.2.8.1. Japonya Yerel Yönetimlerinin Hukuksal Altyapısı ve Gelişimi
115
6.2.8.2. Japonya Yerel Yönetimlerinin Türleri, Örgütsel Yapısı ve İşlevleri
116
6.2.8.3. Japonya Yerel Yönetimlerinin Mali Kaynakları ve Denetimi
119
TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLER
7. CUMHURİYET ÖNCESİ DÖNEMDE YEREL YÖNETİMLER
123
7.1. Tanzimat Öncesi Dönemde Kentsel –Yerel Hizmetlerin Durumu
123
7.2. Tanzimat Sonrası Dönem ve Yönetimde İlk Modernleşme Girişimleri
127
7.3. Tanzimatla Başlatılan Yönetimde Reform Süreci ve Âdemimerkeziyet Tartışmaları
129
7.3.1. Âdemi Merkezci (Yerelci) Anlayış ve Önerileri
130
7.3.2. Merkezi Devletçi–Seçkinci Anlayış ve Önerileri
131
7.3.3. Yerel Yönetimlerde Tanzimat’la Başlayan Yasal–Kurumsal Yapılar ve Cumhuriyet Dönemine Yansıyanlar
132
8. CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN GENEL GÖRÜNÜMÜ, GELİŞİMİ VE MEVZUAT ALTYAPISI
135
8.1. Cumhuriyet’in Kuruluşundan Günümüze Yerel Yönetimlerin Genel Görünümü, Gelişimi ve Temel Özellikleri
135
8.2. Türk Yerel Yönetimlerinin Mevzuat Alt Yapısı
137
8.2.1. Anayasalarımızda Yerel Yönetimler
138
8.2.1.1. 1876 Anayasası (Kanun–i Esasi) ve Yerel Yönetimler
138
8.2.1.2. 1921 Anayasası’nda Yerel Yönetimler
139
8.2.1.3. 1924 Anayasası ve Yerel Yönetimler
139
8.2.1.4. 1961 Anayasası ve Yerel Yönetimler
140
8.2.1.5. 1982 Anayasası ve Yerel Yönetimler
140
8.2.2. Yerel Yönetimlerle İlgili Yasalar
142
8.2.3. Yerel Yönetim Mevzuatının Diğer Kaynakları
142
9. TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİM UYGULAMASI–I: İL ÖZEL İDARELERİ
144
9.1. İl Özel İdarelerinin Kuruluşu, Gelişimi ve Kurumsal Yapısı
144
9.1.1. İl Özel İdarelerinin Kuruluşu ve Hukuksal Çerçevesi
144
9.1.2. İl Özel İdarelerinin Tarihsel Gelişimi
145
9.2. Son Düzenleme (5302) Öncesi İl Özel İdarelerinin Durumu
147
9.3. Yeni Yasaya (5302) Göre İl Özel İdareleri
148
9.3.1. 5302’ye Göre İl Özel İdaresinin Görev ve Sorumlulukları
149
9.3.2. İl Özel İdaresinin Yetki, İmtiyaz ve Muafiyetleri
150
9.3.3. İl Özel İdaresinin Organları
150
9.3.4. İl Özel İdaresinin Personeli ve Yönetim Örgütü
155
9.3.5. İl Özel İdaresinin Denetimi ve Özerkliği
155
9.3.6. İl Özel İdaresinin Mali Kaynakları ve Bütçesi
156
10. TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİM UYGULAMASI–II: BELEDİYELER
159
10.1. Belediyelerin Kuruluşu, Gelişimi ve Kurumsal Yapısı
159
10.1.1. Belediye Yönetiminin Kuruluşu ve Hukuksal Çerçevesi
159
10.1.2. Türkiye’de Belediyelerin Tarihsel Gelişimi
160
10.1.3. 1580 Sayılı Yasa Dönemi Belediyeciliği
162
10.1.4. Belediye Yönetimlerinin Genel Değerlendirmesi
165
10.2. Yeni Yasaya (5393’e) Göre Türkiye’de Belediyeler
165
10.2.1. 5393’e Göre Belediyelerin Kuruluşu ve Sınırları
166
10.2.2. 5393’e Göre Belediyelerin Görev ve Yükümlülükleri
167
10.2.3. 5393’e Göre Belediyelerin Yetki–İmtiyaz ve Muafiyetleri
167
10.3. 5393’e Göre Belediyelerin Organları ve Oluşumları
168
10.3.1. Belediye Meclisi
168
10.3.2. Belediye Encümeni, Oluşumu ve Görevleri
171
10.3.3. Belediye Başkanı ve Görevleri
172
10.3.4. Belediye Teşkilatı ve Personeli
173
10.4. Belediyelerin Denetimi ve İdari Vesayet
174
10.5. 5393’e Göre Belediyelerin Mali Yapısı ve Bütçesi
175
10.5.1. Belediyenin Gelirleri
175
10.5.2. Belediyenin Giderleri
175
10.5.3. Belediyenin Bütçesi
176
10.5.4. Belediyelerin Borçlanmaları ve İktisadi Girişimleri
177
11. TÜRKİYE’DE ANAKENTLEŞME SÜRECİ VE BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ UYGULAMASI
178
11.1. Türkiye’de Kentleşme Süreci ve Kentsel Sorunlar
178
11.2. Anakentleşme Olgusu ve Türkiye’de Anakent Sorunları
181
11.3. Büyükşehir Yönetim Modelleri, Büyükşehir Uygulaması ve Türkiye’deki Gelişimi
184
11.3.1. Büyükşehir Yönetim Modelleri
184
11.3.2. Türkiye’de Büyükşehir Uygulamasına Geçiş Süreci
185
11.4. Türkiye’de İlk Büyükşehir Yasası (3030) ve Genel Özellikleri
186
11.5. 2004 Tarihli ve 5216 Sayılı Yasaya Göre Büyükşehir Belediyeleri
187
11.5.1. 5216’ya Göre Büyükşehir Belediyesinin Kuruluşu ve Sınırları
187
11.5.2. 5216’ya Göre Büyükşehir Belediyesi’nin Görev ve Yetkileri
188
11.5.3. 5216’ya Göre Büyükşehir Belediyesinin Organları
189
11.5.3.1. Büyükşehir Belediye Meclisi
190
11.5.3.2. Büyükşehir Belediye Encümeni
190
11.5.3.3. Büyükşehir Belediye Başkanı
191
11.5.3.4. Büyükşehir Belediyesi Teşkilatı ve Personeli
191
11.6. Büyükşehir Belediyesinin Mali Yapısı ve Bütçesi
192
11.6.1. Büyükşehir Belediye Bütçesi
192
11.6.2. Büyükşehir Belediye Gelirleri
193
11.6.3. Büyükşehir Belediyesinin Giderleri
194
12. “İL ÖLÇEKLİ” YENİ BÜYÜKŞEHİR (BÜTÜNŞEHİR) YÖNETİMİ UYGULAMASI VE YENİ YERELCİLİK ANLAYIŞI
195
12.1. Yeni Büyükşehir (Bütünşehir) Belediyesi Modelinin Ana İlkeleri ve Özellikleri
195
12.2. Yeni (6360) Büyükşehir (Bütünşehir) Belediyesinin Kuruluşu ve Sınırları
197
12.3. Yeni Büyükşehir (Bütünşehir) Belediyesinin Görev, Yetki ve İmtiyazları
199
12.4. Yeni Büyükşehirlerde (Bütünşehirlerde) Kurulması Öngörülen Yeni Hizmet Birimleri ve Görevleri
201
12.5. Yeni Büyükşehir (Bütünşehir) Belediyesinin Organları
205
12.6. Yeni Büyükşehir (Bütünşehir) Belediyesinin Mali Yapısı ve Personeli
205
12.7. Yeni Büyükşehir (Bütünşehir) Uygulamasına Yöneltilen Eleştiriler
211
13. BİR YEREL YÖNETİM BİRİMİ OLARAK KÖY TÜZEL KİŞİLİĞİ VE MAHALLE YÖNETİMİ
215
13.1. Köy Kavramı ve Köylere İlişkin Hukuki Çerçeve
215
13.2. Köy Yönetimlerinin Kuruluş ve Gelişim Süreci
216
13.3. Köy Tüzel Kişiliğinin Kurulması, Organları ve İşlevleri
218
13.3.1. Köyün Kurulması ve Tüzel Kişiliğinin Sona Ermesi
218
13.3.2. Köyün Görev ve Yetkileri
218
13.4. Köyün Organları ve Personeli
219
13.4.2. Köy İhtiyar Meclisi
220
13.5. Köy Yönetiminin Mali Yapısı, Gelirleri ve Bütçesi
221
13.6. Köy Yönetimiyle İlgili Genel Değerlendirme
221
13.7. Mahalle Yönetimi ve İşlevleri
222
14. YEREL YÖNETİM BİRLİKLERİ VE İLLER BANKASI
226
14.1. Yerel Yönetim Birlikleri ve İşlevleri
226
14.2. İller Bankası ve Yerel Yönetimlerle İlişkileri
227
14.2.1. İller Bankasının Görev ve Yetkileri
227
14.2.2. İller Bankası’nın Organları
228
14.2.3. İller Bankası’nın Faaliyetleri ve Yerel Yönetimler
229
14.2.4. İller Bankası ile İlgili Genel Değerlendirme
229
14.3. Türk Yerel Yönetimlerinin Hizmet Sunma Yöntemleri ve Ekonomik Girişimleri
230
14.3.1. Yerel Yönetimler ve Hizmet Sunum Modelleri
231
14.3.2. Yerel Yönetimlerde Özelleştirme Çabaları ve Belediye İktisadi Teşebbüsleri (BİT’ler)
233
ÇAĞDAŞ YEREL YÖNETİM–YÖNETİŞİM KAVRAMI VE
YEREL YÖNETİMLERDE YENİ ARAYIŞLAR
15. YÖNETİM ANLAYIŞINDA DEĞİŞİM VE KAMU YÖNETİMİ
239
15.2. Küreselleşmenin Etkileri ve Yönetimde Değişim Tartışmaları
239
15.2.1. Küreselleşme Süreci ve Ulus Devlette Değişim
240
15.2.2. Çoğulcu ve Yerelleşmeci Bir Demokrasiye Doğru
242
15.3. Küreselleşme–Yerelleşme Karşıtlığı ve Kamu Yönetimi
244
15.4. Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı ve Kamuda İşletmeclik Yaklaşımı
247
15.5. Yönetişim Kavramı, Önerileri ve Özellikleri
250
15.6. Yönetişim Uygulamasının Farklı Düzeyleri
253
15.7. Yönetişim Modeli Uygulaması ve Türkiye
254
15.8. Yerel Yönetişim Kavramı ve Uygulama Düzeyleri
256
16. TÜRK YEREL YÖNETİM SİSTEMİNDE YAŞANAN SORUNLAR VE ÇÖZÜME YÖNELİK TARTIŞMALAR
259
16.1. Türk Yönetim Sisteminin Sorunları ve Çözüm Arayışları
259
16.1.1. Türk Kamu Yönetiminin Temel Sorunları ve Yeniden Yapılanmayı Zorunlu Kılan Nedenler
259
16.1.2. Türk Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma Girişimleri ve Yeni Arayışlar
262
16.2. Kamu Yönetimi–Yerel Yönetim İlişkilerinde Yaşanan Sorunlar ve Yeniden Yapılanma Çabaları
264
16.2.1. Türk Kamu Yönetimi Sisteminde Merkez–Yerel İlişkileri ve Yeniden Yapılanma Çabaları
264
16.2.2. Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısı ve Son Düzenlemelerin Yerele Etkileri
265
16.3. Türk Yönetim Sistemiyle İlgili Değerlendirmeler
269
17. YEREL YÖNETİMLERDE MODERN YÖNETİM UYGULAMALARI
271
17.1. Toplam Kalite Yönetimi (TKY) ve Yerel Yönetimler
271
17.1.1. TKY Kavramı ve Ana Özellikleri
272
17.1.2. Kamu Yönetimi Alanlarında TKY Uygulaması
273
17.1.3. Yerel Yönetimlerde TKY Uygulaması
275
17.2. Stratejik Yönetim ve Yerel Yönetimler
276
17.2.1. Strateji Kavramı ve Nitelikleri
276
17.2.2. Stratejik Yönetim Süreci ve Stratejik Planlama
278
17.2.3. Stratejik Yönetimin Türk Kamu Yönetiminde Uygulanabilirliği
279
17.2.4. Yerel Yönetimlerde Stratejik Yönetim Uygulaması ve Türkiye
280
17.3. Performans Yönetimi ve Yerel Yönetimler
282
17.3.1. Performans Kavramı ve Gelişimi
282
17.3.2. Performans Yönetimi ve Kamuda Performans Ölçümü
284
17.3.3. Kamuda Performans Yönetimi Uygulamaları ve Yararları
285
17.3.4. Yerel Yönetimlerde Performans Uygulaması ve Türkiye
288
17.4. Kriz Yönetimi ve Yerel Yönetimler
290
17.5. Diğer Yeni Yönetim Teknikleri ve Yerel Yönetimler
292
17.5.1. Proje Yönetimi ve Yerel Yönetimler
292
17.5.2. İnsan Kaynakları Yönetimi ve Yerel Yönetimler
294
YENİ YEREL–BÖLGESEL YÖNETİM ANLAYIŞI,
BÖLGESEL YÖNETİŞİM UYGULAMALARI VE TÜRKİYE
18. YÖNETİŞİM TEMELLİ YENİ BÖLGE YEREL YÖNETİMİ UYGULAMALARI VE TÜRKİYE
299
18.1. Bölge Kavramı ve Gelişimi
300
18.2. Bölge Türleri ve Bölgelerin Belirgin Özellikleri
301
18.3. Bölgesel Kalkınma Kavramı ve Gelişimi
304
18.4. Bölgesel Planlama ve Gelişimi
305
18.5. Bölgeselleşme Kavramı ve Yeni Bölgecilik Anlayışı
308
18.6. AB’nin Yeni Yerelleşme–Bölgeselleşme Politikası
310
18.7. AB Bölgeselleşme Politikasının Türkiye’ye Yansıması
313
18.8. Türkiye’de Bölge Kavramı ve Bölge Yerel Yönetimi
316
18.8.1. Türkiye’de Bölge Yerel Yönetiminin Gelişimi ve Özerklik
319
18.8.2. Türkiye’de Bölgesel Yönetişime Geçiş Süreci ve Gelişimi
322
19. BÖLGESEL YÖNETİŞİM MODELİ OLARAK BÖLGE KALKINMA AJANSLARI (BKA) UYGULAMASI VE TÜRKİYE
324
19.1. BKA’ların Ortaya Çıkışı ve Gelişimi
324
19.2. Genel Olarak BKA’ların Amacı, Yapısı ve İşlevleri
327
19.3. Genel Olarak BKA’ların Mali Olanakları ve Denetimi
329
19.4. Türkiye’de Yönetişim Uygulamaları ve BKA’ların Kuruluşu
329
19.4.1. Türkiye’de Kurulan BKA’ların Amacı, Yapısı ve İşlevleri
330
19.4.2. Türkiye’de Kurulan Bölgesel Kalkınma Ajansları
332
19.4.3. Türkiye’de BKA’ların Mali Yapısı ve Denetimi
333